Monday, 12 August 2019

The recent book that I have read is the legendary director Satyajit Roy's 'Deep Focus'. You can have an idea of how extra ordinary persona this man carries with him. You can have a hard copy or kindle edition in Amazon.



https://www.amazon.in/Deep-Focus-Reflection-Indian-Cinema-ebook/dp/B074Q71DPV/ref=as_sl_pc_tf_til?tag=69049-21&linkCode=w00&linkId=82029c0df81fd675ab071a77b5e3c2e9&creativeASIN=B074Q71DPV


<iframe style="width:120px;height:240px;" marginwidth="0" marginheight="0" scrolling="no" frameborder="0" src="//ws-in.amazon-adsystem.com/widgets/q?ServiceVersion=20070822&OneJS=1&Operation=GetAdHtml&MarketPlace=IN&source=ac&ref=tf_til&ad_type=product_link&tracking_id=69049-21&marketplace=amazon&region=IN&placement=B074Q71DPV&asins=B074Q71DPV&linkId=82029c0df81fd675ab071a77b5e3c2e9&show_border=false&link_opens_in_new_window=false&price_color=333333&title_color=0066c0&bg_color=ffffff">
    </iframe>

Tuesday, 30 July 2019

লৰালৰি

লৰালৰি- (মূল হিন্দী: দ্যুশ্মন্ত, অনুবাদ: সুজাতা হাতীবৰুৱা)


আমাৰ লৰালৰি জিকিবৰ
আমাৰ লৰালৰি ভাল-বেয়া ঠিক কৰাৰ
আমাৰ লৰালৰি বিখ্যাত হোৱাৰ
আমাৰ লৰালৰি প্ৰতিস্থাপিত হোৱাৰ
আমাৰ লৰালৰি প্ৰতিস্থাপন কৰাৰ
আমাৰ লৰালৰি ঘটনাৰ গুৰি গৈ পোৱাৰ
আমাৰ লৰালৰি
অচিৰেই কিবা পাই লোৱাৰ
আমাৰ লৰালৰি
মোকৰ্দমা আৰু ৰায় অবিহনে ফাঁচী কাঠত কাৰোবাক ওলোমাই দিয়াৰ
আমাৰ লৰালৰি
দেশদ্ৰোহী আৰু দেশভক্ত প্ৰমাণ কৰাৰ
আমাৰ লৰালৰি
সংঘী বা কমৰেড বুলি মোহৰ মৰাৰ!
ৰৈ থকা জীৱন যোৱা শতিকাৰ মূল্যবোধ
যাক পুৰণি ধাৰণা বুলি কৈ দিয়াৰ ফেশ্যন এতিয়া!
লৰালৰিত পোৱা আঘাতক 
পাহৰা আৰু পাহৰি পেলোৱাৰ লৰালৰি আজিকালি।
এই জগতত,
পৃথিৱী,চন্দ্ৰ আৰু সূৰ্য আদিৰহে কোনো লৰালৰি নাই কেৱল!
আমাৰ সামূহিক স্মৃতিকোষত আছে আৰু সঞ্চিত আছে
বতাহ, পানী আৰু জুইৰ লৰালৰিবোৰ
ছেল্ফী লোৱাৰ ঠাইত 
প্ৰতিটো ক্ষণকে একধৰণে ৰৈ
চুমা দিয়াৰ আৰু সাঁচি থোৱাৰ চিন্তা
এতিয়া এক স্থায়ী অপৰাধ
আৰু অপৰাধী কোনো নহয়
নিষ্ঠুৰতম অপৰাধী দেশ আৰু কাল


Saturday, 5 May 2018

ত্ৰিপুৰাৰ নিৰ্বাচনী ফলাফল আৰু অসমত বাওঁ সম্ভাৱনা




ত্ৰিপুৰাৰ নিৰ্বাচনী ফলাফলত সিমান দুখী বা আচৰিত হোৱা নাই।যিমান ভাল হলেও একঘেয়ামিতা মানুহৰ পছন্দৰ বিষয় নহয়। ভাৰতৰ দৰে সামন্তীয় আৰু বুৰ্জোৱা বৈশিষ্ট্যৰে ভৰপূৰ গণতন্ত্ৰত তথা ৰাজনৈতিকভাৱে অপৰিপক্ক ভোটাৰৰ বাবে এয়া এক স্বাভাৱিক কথাই। কিন্তু অসমৰ দৰে এখন ৰাজ্যত য'ত জনতাই কেতিয়াও বাওঁ চৰকাৰ এখনৰ সোৱাদ পোৱা নাই, বাওঁ দলসমূহৰ দীৰ্ঘকালীন পৰিকল্পনাক একাষৰীয়া কৰি থৈ হ্ৰস্ৰকালীন হিচাপত অসমত নিৰ্বাচনকেন্দ্ৰিক ৰাজনীতিত এঘড়ী যুঁজি চাব পাৰে।কিন্তু এই ক্ষেত্রত বাওঁ দলসমূহৰ পজিশ্যন সন্তোষজনক নহয়।দলীয় লোকসকল নিৰ্দিষ্ট এক বৃত্তৰ ভিতৰত সোমাই থকা যেন বোধ হয়। সাধাৰণ শ্ৰমজীৱী ৰাইজৰ ওচৰ চাপিবলৈ তেওঁলোকে প্ৰয়াস কৰে ঠিকেই কিন্তু ৰাজনৈতিভাৱে অপৰিপক্ক দুখীয়া মানুহখিনিৰ বাবেও প্ৰলোভনৰ ৰাজনীতিত কংগ্ৰেছ আৰু বিজেপি বা এজিপি বা বিটিএডিৰ এলেকাটোতো বাওঁদলসমূহ ৰাজনৈতিক বিকল্প হিচাপে মূৰ দাঙি উঠিব পৰা নাই। বাঁওদলসমূহে লক্ষ্য কৰি লব লাগিছিল অসমৰ মধ্যবিত্তীয় সমাজখনক। অথচ দুই-এজন নিজে তাত্বিকভাৱে পঢ়ি-বুজি আগবাঢ়ি অহা মানুহৰ বাদে বাওঁদলসমূহৰ আদৰ্শক লৈ প্ৰায়সংখ্যক মধ্যবিত্তীয় লোকেই হয় অজ্ঞ, নহয় বিৰক্ত বা শংকিত। অথচ ভোটকেন্দ্ৰিক ৰাজনীতিত এই অংশটোৰ প্ৰভাৱেই আটাইতকৈ বেছি। বাওঁ দলসমূহে মধ্যবিত্তীয় লোকখিনিৰ মাজলৈ যাওক। তেওঁলোকৰ মাজত বাঁওপন্থাৰ প্ৰতি থকা অজ্ঞতা আৰু অনীহা আঁতৰাওক। এইক্ষেত্ৰত বাওঁদলীয় লোকসকলক কেতিয়াবা অসুৰক্ষিত আৰু আত্মবিশ্বাসহীন অথবা কেতিয়াবা উচ্চাত্মিকাবোধত ভোগা যেন লাগে।তাৰোপৰি মধ্যবিত্তীয় সমাজত ব্যাপকৰূপত চলি থকা মিথবোৰ যেনে- বাওঁ দলৰ চৰকাৰ গঠন হ'লেই ভাৰত কমিউনিষ্ট দেশ হৈ পৰিব আৰু গণতন্ত্ৰৰ অন্ত হৈ 'ষ্টেলিন' বা 'মাওৰ শাসন' আৰম্ভ হ'ব আদিবোৰ দূৰ কৰাৰ চেষ্টা কৰা উচিত। আনহাতে, বৃহৎ পূঁজিবাদী চক্ৰটোৱে বাওঁ দলৰ ৰাজনৈতিক উত্থানৰ সম্ভাৱনীয়তাক লৈ শংকিত নহব, যিমান শংকিত নিম্ন মধ্যবিত্তীয় একো একোজন ব্যক্তিৰ মনত তেওঁলোকৰ হাতৰ নূন্যতম সম্পদ ৰাষ্ট্ৰৰ হাতত হেৰুৱাব লাগিব বুলি শিকাই দিলে হ'ব।
সঁচা কথা ক'বলৈ গ'লে পাঁচশ টকীয়া নোট এটা পালে পিছদিনা যিকোনো দলৰ সমৰ্থনত ভোট দিবলৈ যোৱা (বা বাধ্য হোৱা) দুখীয়া মানুহখিনিৰ মাজত সোমাই আত্মসন্তুষ্টি লোৱা বাওঁদলসমূহে সেইখিনি মানুহ যি পাঁচশ -হেজাৰ টকাত নিজৰ ভোট বিক্ৰী নকৰিলেও লাখ টকাৰ ঠিকাৰ লোভত বা পৰম্পৰা আৰু ঐতিহ্যৰ মোহত নিজৰ ভোট সলাবলৈ কেৰেপ নকৰে; দৈনন্দিন জীৱন যাত্ৰাত ব্যতিব্যস্ত হৈ থাকোতে বৰ বেছি পঢ়া-শুনা কৰিবলৈ যাৰ সময় আৰু ইচ্ছা নাথাকে;সেইসকলৰ মনস্তত্ব অধ্যয়ন কৰাৰ প্ৰয়োজন।বাওঁদলসমূহে আকৰ্ষণ কৰিব নোৱাৰা অথচ চৰকাৰৰ বৰ্তমানৰ কাৰ্যকলাপত অসন্তুষ্ট উদাৰমনা মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীটোৰ বাবে কোনো উপযুক্ত আন বিকল্প নাথাকিলে পুনৰ ভোট দিয়াৰ সময়ত প্ৰধান দলসমূহৰ মাজত তুলনা কৰিয়েই ভোট দিব লাগিব।
জনজাতীয় পৰিচয়ৰ ৰাজনীতিক লৈ বাওঁদলসমূহৰ কৌশল বা স্থিতি কি এইটো পৰিষ্কাৰ কৰাৰো দৰকাৰ। কিয় পাহাৰীয়াই হওক কিম্বা ভৈয়ামৰ; জনজাতীয় লোকৰ মাজত তেওঁ লোক সোমাব পৰা নাই? কিয় বাওঁপন্থী চিন্তাৰ লগত খাপ খাই পৰা জনজাতীয় বৈশিষ্ট্যখিনিক capitalise কৰি ৰাজনীতিত তাৰ সদব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাই? শ্ৰেণী প্ৰশ্ন সমূহৰ ব্যতিৰেকে বৰ্ণ ব্যৱস্থাশূণ্য জনজাতীয় সমাজত নাৰীৰ অৱস্থান (ৰোমাণ্টিকতা পৰিহাৰ কৰিও); উদাৰীকৰণ আৰু নব্য উপনিবেশবাদৰ হাতোৰাৰ সন্মুখীন হোৱা উমৈহতীয়া সম্পদৰ ধাৰণা; উত্তৰ ভাৰতকেন্দ্ৰিক সাংস্কৃতিক আধিপত্য বাদ আদি বিষয়সমূহ লৈ বাওঁ কেডাৰসকলে ফিল্ডত জনজাতীয় লোকৰ সৈতে আলোচনা ত বহিছেনে?( অৱশ্যে এটা প্ৰশ্ন এইখিনিতে মনলৈ আহিছে। জনজাতীয় সমাজতো মহিলাৰ সিদ্ধান্ত নিৰ্ণয়ৰ সম অধিকাৰক লৈ জনজাতীয় লোক বিশেষকৈ পুৰুষ সকল উৎসাহী হয়নে? শেহতীয়া নাগালেণ্ড আৰু মেঘালয়ৰ নিৰ্বাচনী ফলাফল এই ক্ষেত্রত এক বিড়ম্বনা)।
আকৌ GLP আৰু Neo Liberalism ৰ যুগত অকল পুৰণা পদ্ধতিৰে macro স্তৰত গালি পাৰিয়েই দায়িত্ব সামৰিলে নহ'ব। বৰ্তমানৰ আৰ্থিক ব্যৱস্থাৰ micro realityবোৰো উপেক্ষা কৰিব পাৰি নে? আজিৰ দিনত, য'ত বিশেষকৈ নিম্ন মধ্য বিত্তীয় পৰিয়ালৰ শিক্ষিত নিবনুৱা সকলে সংস্থাপনৰ বাবে হাহাকাৰ কৰি ফুৰিবলগীয়া হৈছে; বাওঁ কেডাৰসকলে সমবায় আন্দোলন আৰম্ভ কৰিব পাৰে। ক'বলৈ বেয়া যদিও সঁচাটো হ'ল নিজৰ কোনো উপাৰ্জনৰ বাট নিবিচাৰি কেৱল ৰাস্তাত চিঞৰিলেই মানুহ পতিয়ন নাযায়। পেটৰ ভাতমুঠি মোকলাবলৈ হাতে-কামে কৰা কামেৰেহে মানুহক আকৰ্ষণ কৰিব পাৰি। সমবায়ৰ ধাৰণাটো যে প্ৰচলিত ব্যৱস্থালৈ এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হ'ব পাৰে তাক জানিবলৈ বেছি দূৰলৈ যাবই নালাগে। কোটি কোটি টকীয়া দূৰ্নীতিৰ আন হেজাৰটা কথা বাদ দি চৰকাৰে কাজিৰঙা অৰ্কিড উদ্যানখনৰ পিছত লাগি থকা কথাই তাৰ প্ৰমাণ।অথচ অখিল গগৈৰ সাত শতৰুৱেও সেই উদ্যান খনৰ আঁৰৰ সমবায় সমিতিখনৰ কামৰ প্ৰশংসা কৰিবলৈ বাধ্য। কেৰালাতো বোধহয় সমবায়কেন্দ্ৰিক আন্দোলন এক বিশেষ শক্তি শাসনাধিস্থ দলটোৰ বাবে।

(Published in Asomiya Khobor,2018)

Tuesday, 9 January 2018

The Solo Trip to Eastern Bhutan on 30 December,2017

ভূটানলৈ যোৱাৰ ইচ্ছা আছিল তাকো অকলে মোৰ স্কুটাৰখনত। গুগল মেপ আৰু সহকৰ্মীৰ মুখত শুনি ভাবিলো যাওঁ আৰু। আইটি মানে মোৰ স্কুটাৰখন আৰু মই ঠিকে-ঠাকে থাকোতেই  কালি পুৱাই ওলাম বুলি ভাবিছিলো যদিও গাটো সামান্য জ্বৰ জ্বৰ লগাত আৰু সকলো যাৱতীয় বয়-বস্তু গোটাই মেলি খাই-বৈ ওলাওতে দহ বাজিল। মনত অলপ চিন্তা হৈছিল কাৰণ মেপ চাই দূৰত্ব মানে মই কিমান দূৰলৈ যাম ঠিৰাং কৰিব পৰা নাছিলোঁ। তথাপি মনত ঠিক কৰি লৈছিলো যে অন্ততঃ ছয় বজালৈ প্ৰায় অহা-যোৱা কৰা ঠাই ৰঙিয়া পালেও হ'ব।
ৰঙিয়া পোৱালৈকে ৰাস্তাটোৰ প্ৰতিটো চুক-কোণ চিনাকি বাবেই বেগেৰেই আহিলো। মাজতে বাটত তেল ভৰালো আৰু চকা দুটা চেক কৰোৱাই ল'লোঁ। আইটিৰ তিনি বছৰ হ'বৰ হ'ল। ৰাস্তাত তাই মোৰ খুব ভাল সংগী।ৰঙিয়াত চাহ-তাহ খালো, অলপ খোৱা-বস্তু ল'লো। সহকৰ্মী অবিনাশক সবিশেষ সুধিবলৈ ফোন লগালো। পিছে সি গম নাপালে। তাৰ পাছত মানুহক সুধি সুধিয়ে বাট পোনালো ভূটানৰ আটাইতকৈ পুৰণি চহৰ চামড্ৰুপ জংখাৰ অভিমূখে। কামৰূপ পাৰ হৈ বাক্সাত সোমালোঁ। পাৰ হ'লো দ্বাৰকুছি, তামোলপূৰ,জামুগুৰি, কুমাৰীকাটা আদি ঠাই।বাটৰ সৰু সৰু বজাৰবোৰত দখনা বেচি থকা দেখি আছে যদিও আৰু এযোৰ কিনি ল'বলৈ লোভ লাগিছিল যদিও সময় নিমিলাৰ ভয়ত খোৱাৰ আৰু ফটো লোৱাৰ বাহিৰে বেলেগ কাৰণত নৰলোঁ। জনজাতীয় মানুহৰ মাজতো হিন্দুত্ববাদে কেনেকৈ কব্জা কৰি লব ধৰিছে তাৰ প্ৰতিফলন দেখিলো বাটত প্ৰকাণ্ড বেনাৰত বজৰংগ দলত সদস্য ভৰ্তি অভিযানৰ বিজ্ঞাপনত।
BROই বনোৱা ৰাস্তা বহল আৰু প্ৰশস্ত। ট্ৰেফিক নাই। কেৱল বাটে-বাটে থকা স্পীড ব্ৰেকাৰবোৰৰ বাবে মন থাকিলেও বেছি বেগত চলাব নোৱাৰি।
কুমাৰীকাটা পাৰ হৈ বিখ্যাত দৰঙী মেলা। অসম আৰু ভূটানৰ সীমামূৰীয়া ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ বাবে উল্লেখযোগ্য অঞ্চল।তাৰ পাছতে ভূটান। গেইটত যান-বাহন আৰক্ষীৰ পৰা জানিব পাৰিলোঁ মোৰ যিহেতু স্কুটাৰৰ আগফালে নাম্বাৰ প্লেট নাই গতিকে মই ভিতৰলৈ যাব নোৱাৰিম। ভূটানত ট্ৰেফিক আইন যথেষ্ট কঠোৰ আৰু তাৰ পুলিচসকলো নিষ্ঠাৱান। মোক সুধিলে ক'ত যাম? আচলতে মই নিজেও জনা নাছিলো ক'লৈ যাম। মানে বিশেষ এখন ঠাইলৈয়ে যাম বুলি ভৱা নাছিলো। মোক তেওঁলোকে ওচৰৰ বজাৰখনলৈ বাহনখন বাহিৰত থৈ খোজকাঢ়িয়ে চাই আহিবলৈ ক'লে। ইমানদূৰ আহি ভূটানৰ ভিতৰলৈ নোযোৱাকৈ উভতি যাম! নাঃ। তেওঁলোকে ওচৰতে নাম্বাৰপ্লেট বনোৱা দোকানৰ খবৰ দিলে। বছ এশ টকাত দহ মিনিটত মোৰ নাম্বাৰপ্লেট সাজু।তেতিয়া সময় এক বাজিছিল। চামড্ৰুপ জংখাৰ ভূটানৰ এখন জিলা। আৰু মই প্ৰথমে সোমোৱা ঠাইখন এখন সৰু মৰমলগা পৰিপাটি চহৰ। জিলাৰ সদৰ অফিচো তাতেই। খোজকাঢ়িয়ে বজাৰ এলেকাটো ঘুৰিলো। বয়-বস্তু দুই-এটাও কিনিলোঁ। ভূটান যদিও তাত ভাৰতীয় টকা পূৰামাত্ৰাই চলে। মই দুহাজাৰ টকা দি তেৰশ টকালৈকে খুচুৰা ঘূৰাই পালোঁ। চহৰখনত ভালেকেইখন হোটেল দেখিলোঁ। খোৱাৰ উপৰিও থকাৰো সু-ব্যৱস্থা থকা। চহৰখন এৰি ওপৰলৈ গৈ থাকোতে আৰু ভালেমান ডাঙৰ ডাঙৰ ৰিজৰ্ট দেখা পালোঁ। মানুহৰ ঘৰেই হওক, ৰিজৰ্টেই হওক বা বিশেষকৈ চৰকাৰী অফিচ- আটাইবোৰৰে পাৰম্পৰিক কাৰুকাৰ্য চকুতলগা। আনকি দুটাকৈ বেংক , পুলিচৰ হেডকোৱাৰ্টাৰ (জিলা সদৰ অফিচটোতো নকওৱেই) আদিবোৰো ধুনীয়াকৈ আটোমটোকাৰীকৈ সজোৱা।বেছিভাগ ঘৰ বা দোকানৰ বাহিৰতে ভূটানৰ ৰজা-ৰাণী আৰু কণমানি সন্তানটিৰ সৈতে থকা বিভিন্ন ফটো ডাঙৰকৈ বন্ধাই সজাই থোৱা হয়। ৰজা আৰু ধৰ্মৰ প্ৰতি আনুগত্যৰ এক সংমিশ্ৰণ আছে ভূটানত।মানুহবোৰ শান্ত আৰু হাঁহিমুখীয়া। বেছিভাগেই হিন্দী-ইংৰাজী সলসলীয়াকৈ ক'ব পাৰে। দূৰৰ পাহাৰৰ পৰা অহা বুঢ়া-বুঢ়ীসকলে হিন্দী আৰু ভূটানীজ ভাষা মিহলাই কথা কব পাৰে। দুঘন্টামান কটোৱাৰ পাছত ওপৰলৈ ওলালো। যাবলৈ মন আছিল দেউথাং নামৰ আন এখন চহৰলৈ ওঠৰ কিলোমিটাৰ নিলগৰ। পিছে সময়ৰ কথাও আছিল। ভাবিছিলো অলপ গৈ ঘূৰি আহিম। গৈ গৈ ওপৰত আন এখন গেইট পালোঁ। পেনচিনাং ঠাইখনৰ নাম। তাৰ পৰা ভিতৰৈ সোমাবলৈ পাছ লাগে। দুঘন্টামান সময় লাগিব বুলি ক'লে। ইতিমধ্যেই 3.30 হৈ গৈছিল।অকলে গৈছিলো বাবে উভতি অহাৰ বাদে উপায় নাছিল। ইমিগ্ৰেচন অফিচৰ ৰঙিয়াল পুলিচ এজনে অকলে গৈছো বুলি শুনি ভূটানীজ আৰু হিন্দী মিহলি ভাষাৰে মোক ধেমালিতে বুজাবলৈ ক'লে যে মই আচলতে পাহাৰৰ এঁকা-বেঁকা ৰাস্তাত কাৰোবাৰ বাইকৰ পিছফালে উঠি আহিলেহে বেছি মজা লাগিলহেঁতেন 
গেইটখন থাকি ভালেই হ'ল। মোক ৰখাবলৈ এটা অজুহাত পালোঁ। নহলে মনটোৱেচোন ওপৰলৈ গৈ থাকিবলৈকে বিচাৰিছিল। উলটি আহিলোঁ পুনৰ তললৈ। যাওঁতে তলত বাদ্যযন্ত্ৰৰে সৈতে সংগীত শুনি গৈছিলো এঠাইত। তাতে সোমালো। জিলা সদৰ অফিচ। 31 তাৰিখৰ পৰা এসপ্তাহমান ধৰি চলিবলগা এক পূজা ৰ বাবে ৰিহাৰ্চেল চলি আছিল। এক উৎসৱেই আৰু। তাত থকা গৃহ আৰক্ষীকেইজনে গুৱাহাটীৰ পৰা অকলে যোৱা বুলি শুনি আচৰিত হৈছিল আৰু কাইলৈও আহিবলৈ দঢ়াই-দঢ়াই মাতিছিল। মই বোলো আজি আহি কাইলৈ আকৌ আহিব নোৱাৰো। কিন্তু অহা বছৰ আহিম এই সময়তে বুলি কৈ বিদায় ল'লোঁ।
ভূটানৰ পৰা ওলোৱাৰ আগে আগে পেট্ৰল ডিপোত তেল ভৰাবলৈ গ'লো। লিটাৰত মাত্ৰ পঞ্চাশ টকাত পেট্ৰোল!
ৰাস্তাত মাজে মাজে ফটো লৈ লৈ আৰু অলপ অলপ ৰৈ ৰৈ আহিছিলো। লগত আছিল আইটি আৰু আকাশৰ জোনজনী। পাঁচ বজাৰ ঠিক পিছতে ৰঙিয়া আহি পালোঁ। আন্ধাৰ আৰু কুঁৱলী আছিল যদিও চিনাকি ৰাস্তা।চাৰে ছয় বজাত ঘৰ সোমাই মোৰ চাৰে আঠ ঘন্টীয়া যাত্ৰাৰ সফল সামৰণি মাৰিলোঁ। সাধাৰণতে শুই থকা সময়খিনিৰ বাহিৰে কেৱল ক্লাছত পঢ়াই থকা সময়খিনিত মোৰ মন-মগজুত আৰু একো টেনশ্যন নাথাকে।আজিৰ এই সমস্ত সময়খিনিও প্ৰায় টেনশ্যন শূণ্যভাৱে ক'ব নোৱাৰাকৈয়ে পাৰ হৈ গ'ল। কেৱল গোটেই ৰাস্তাটোত সকলোৱে একেটা কথাকে বাৰে-বাৰে আমনি লগাকৈ সুধি থাকিল- "স্কুটাৰত আৰু তাকো সঁচাই একদম অকলে আহিছো নেকি?"
মোৰ বোধেৰে এই প্ৰশ্নটো এৰাই চলিবলৈ ছোৱালীবোৰেও বাইকেৰে অকলে ঠাই explore কৰিব পাৰে- এইটো প্ৰমাণ কৰি থকা উচিত। লগতে ভাবিছো, ভূটানৰ দৰেই বাকী সকলোবোৰ চুবুৰীয়া দেশৰ লগতেই যদি ভাৰতৰ সীমাক লৈ একে সহজ সম্পৰ্ক হ'লহেঁতেন!

Friday, 17 February 2017

শুভলক্ষ্মীক অভিনেত্ৰী বা সাহিত্যিক হ'বলৈ বিফল প্ৰচেষ্টা চলোৱা বুলি কৈ থকা সকল, ঘটনাটো মিছা বুলি কৈ থকাসকল আৰু ৰাজনীতিৰ ৰং চাব নিবিচৰাসকললৈ




প্ৰথমেই শেষৰচাম মানুহ যিয়ে প্ৰতিবাদ কৰাৰ বাবেই আচলতে বেয়া পাইছে (impractical বুলি হাঁহিছে), আৰু লাল চালাম,লাল পতাকা দেখি প্ৰচন্ড ক্ষোভ আৰু চিন্তা উজাৰিছে গোটেইখন ৰাজনীতিকৰণ কৰা হৈছে বুলি, আপোনালোকে প্ৰধান ইছ্যুটোত মাত মাতিছেনে? ছাত্ৰ সংগঠন এটাই (তাকো ভুক্তভোগী নিজেই সেই সংগঠনৰ সদস্যা হেনো) নিজৰ পতাকা ব্যৱহাৰত বেয়া পাইছে। বাৰু, অসম আন্দোলনৰ সময়ত ক'ত আছিল? তাততো আছুৱে নিজৰ শ্ল'গান আৰু পতাকা ব্যৱহাৰ কৰিছিল? বা অসম বা ভাৰতত বা বিশ্বত আজিলৈকে ৰাজহুৱা ইছ্যুত ৰাজনৈতিক-অৰাজনৈতিক দল-সংগঠনৰ প্ৰতিবাদত শ্ল'গান বা পতাকা ব্যৱহাৰ কৰোতে ক'ত সোমাই আছিল নে দেখাই নাই আজিলৈকে? বেয়া পাইছিল যদি সেইবোৰতো মাত মাতক। জাতীয় পতাকাখন, বন্দে মাতৰম আদিবোৰতো ৰাজনীতিৰ গোন্ধ আছে বুলি প্ৰতিবাদ কৰক। তেতিয়াহে ভাল লাগিব। আৰু যদি এইটো ৰাজহুৱা ইছ্যু নহৈ তেনেই ব্যক্তিগত গোন্ডামীৰ কেছ এটা বুলি ভাবি দুখ পাইছে, আপোনালোকৰ নিৰ্বোধিতালৈ সমবেদনা।
তাৰ পাছত আহো বাকী দুটা কথালৈ। মহিলাই নিজৰ ওপৰত হোৱা অত্যাচাৰৰ কথা ৰাজহুৱা কৰিবলৈ কিয় ভয় কৰে জানেনে? কাৰণ আপোনালোকৰ দৰে 'concerned' নাগৰিকৰ বাকপটুতা আৰু মানসিকতাৰ বাবে।এইযে ভাষণবোৰ দি আছে, কথাটো সঁচা নে মিছা বুলি সন্দেহ কৰিছে, আপোনালোকে নিজৰ চিনাকি যিকোনো এগৰাকী মহিলাক সোধকচোন প্ৰথমে, এনে ঘটনা এবাৰো নাই ঘটা বুলি তেওঁলোকৰ জীৱনত। কোনে কয় চাওঁ।
ছোৱালীজনীৰ সৈতে ঘটা ঘটনাটো গম পাই খং যিমান উঠিছে,এতিয়া যিমান গৌৰৱ বোধ কৰিছো তাতোকৈ নিজৰ ওচৰত লাজ পাইছো বেছি। মোৰ লগতো দেখোন ঘটিল এইবোৰ ঘটনা লখিমপুৰত, শিলচৰত,গুৱাহাটিত।অথচ বন্ধুবৰ্গৰ আগত ক্ষোভ উজৰাৰ বাহিৰে কি কৰিছিলো বা কৰিব পাৰিম বুলি ভাবিছিলো? মোৰ ভাৱনাৰ সীমাৰ বাহিৰত গৈ সেই সৰু ছোৱালীজনীয়ে অন্ততঃ চেষ্টা চলাই চাইছে কেনেকৈ নাৰীৰ ওপৰত চলা এই নিৰ্যাতনবোৰ ৰোধ কৰিব পাৰি।সচেতনতা আনিব পাৰি। এইটো বিক্ষিপ্ত গোন্ডামীৰ ঘটনাটো নহয় যে সেই গুন্ডা কেইটাক ধৰি আনি দুমাৰমান দি দিলেই চব ঠিক হৈ যাব। এইটোতো এটা প্ৰক্ৰিয়া। চলি আহিছে ভিন ভিন ৰুপত। নাৰীৰ অসহায় অৱস্থাত ৰং চোৱা । বাইকৰ নম্বৰ টুকি ৰাখিব নোৱাৰা বুলি গালি পৰা পন্ডিতসকল, আপোনালোকে পাৰিবনে নিজে আন্ধাৰত অশ্লীল কাম কৰি দৌৰ মৰা সকলৰ নম্বৰ টুকি ৰাখিব? এদিন শিলচৰত দিন দুপৰতে মোক ঢকিয়াই থৈ গৈছিল বাইকত অহা ল'ৰাই। মই একো কৰিব নোৱাৰিলো। মূল পথেৰে অসম ইঞ্জিনিয়াৰিং কলেজলৈ সোমাই যোৱা জালুকবাৰীৰ সেই পথটো য'তএফালে গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ শিক্ষকৰ কোৱাৰ্টাৰ আছে, য'ত ষ্ট্ৰিট লাইট জ্বলি থাকে, সেইহেন পোহৰত গধূলি কোনোবা
এটাই মোক ছিকুটি থৈ পলাল। নম্বৰ বাদেই দিয়ক, বাইকত আহিছিলনে স্কুটিত, তত -ভত হেৰুৱাই সেইটোকে ধৰিব নোৱাৰিলো। আমি পুৰুষসকলৰ দৰে স্বাভাৱিক মন এটাৰে ৰং মনেৰে থাকিব কেতিয়াও নোৱাৰিমেই নেকি? নে কেৱল মহিলা হোৱাৰ বাবেই অহৰহ ভীত-সন্ত্ৰস্ত হৈ থাকিব লাগিব ? আৰু কোনোবাই আক্ৰমণ কৰিব বুলি সাজু থাকিব লাগিব?  এতিয়া মোৰ সৈতে ঘটা ঘটনাকেইটা মিছা হৈ যাবনে কাৰণ মোৰ ওচৰত সিহঁতৰ নম্বৰ নাই?
কথাটো এনেকোৱা নেকি যে মহিলা এগৰাকীয়ে ধৰ্ষণৰ কেছ দিয়াটো বেয়া হোৱা নাই কিন্তু সেই মহিলা গৰাকী সঁচাকৈ ধৰ্ষিতা হৈছিলনে নাই তাক লৈ সন্দেহ কৰাৰ দৰে?
যিসকলে কেৱল সেই নিৰ্দিষ্ট গলিটোৰ সেইকেইটা গুন্ডাক ধৰাৰ চেষ্টা নকৰিলে কিয় বুলি প্ৰশ্ন তুলিছে, তেওঁলোকে সেইবোৰ মানুহৰ কথা কি ক'ব যি ৰাস্তাত বাইক লৈ গোন্ডামী নকৰে, সমাজত বিশিষ্ট ব্যক্তিৰ
ভাও ধৰে অথচ তলে তলে একে মানসিকতা কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে? পঢ়ি থকা সময়ত শুনিছিলো বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মোৰ লগৰ কেইবাটাও ল'ৰা বোলে নলবাৰীত ৰাস চাবলৈ গৈছিল একমাত্ৰ ভিৰৰ সুযোগ লৈ মহিলা-যুৱতীৰ গোপন অংগ চুবলৈ। সেইবোৰৰ প্ৰায়ভাগেই এতিয়া দেখাত সুপ্ৰতিষ্ঠিত।
বিয়াগোম বিয়াগোম বঁটা পোৱা সাহিত্যিকসকলৰ মাজতো এচাম আছে যি প্ৰথমদিনা ফোনত কথা পাতিয়েই লগ পালে ছেক্স কৰাৰ কথা কয়। ওহোঁ। সেই কেইজনে মোক এনে কথা নকয়। কাক কয় জানেনে? বাচি বাচি সেইসকল যুৱতী-মহিলাক যাক মানুহে চিনি নাপায় বা প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ বা প্ৰকাশ কৰিবলৈ যাৰ সাহস আৰু সামাজিক প্ৰতিষ্ঠা নাই বা কৰিলেও মানুহে বিশ্বাস নকৰিব বা চৰিত্ৰলৈ বোকা ছটিয়াব।
আন সকলো কথাতে যুক্তিৰ কথা কোৱা যেন লাগিলেও মহিলাৰ অধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত কিছুলোক ভয়ানকভাৱে অথবা নিৰ্লজ্জভাৱে নিজৰ মুখা উদঙাই দিয়ে (পুৰুষ-মহিলা নিৰ্বিশেষে) । আন এচামে জনপ্ৰিয়তা হেৰোৱাৰ ভয়ত মনে মনে থাকে।
হয় প্ৰতিবাদ হ'ব লাগিব এনে কথাবোৰত। তেহে প্ৰচাৰ হ'ব ইছ্যুবোৰ । ঘৰে-বাহিৰে, ৰাস্তাই-ঘাটে আলোচনা হ'ব। শুভলক্মীৰ আগতেও আন হেজাৰজনী মহিলাই ভোগ কৰা নিজৰ অভিজ্ঞতা মুকলিকৈ কবলৈ সাহস আৰু পৰিৱেশ পাব। নিজে শুভলক্স্মীক ফেইচবুকত সমৰ্থন কৰি কমেন্ট কৰি থাকিলেও সুযোগ পালেই নিজেই তেনে কাম কৰাৰ লোভ সামৰিব নোৱাৰা পাষন্ড বোৰেও ভিতৰি হলেও লাজ পাবলৈ, ভৱিষ্যতৰ উঠি অহা কণ-কণ শিশুহঁতক সুস্থ মানসিকতাৰে গঢ় দিয়াৰ পৰিৱেশ পাবৰ বাবেও এনে প্ৰতিবাদ জৰুৰী আছিল।

Friday, 20 January 2017

কিয় washing powder Nirma ভাল পাব পৰা নাই?


সৰু থাকোতে টিভিত কাপোৰ ধোৱা পাউডাৰৰ কমাৰ্চিয়েল দুটাই আছিল বোধহয়। এটা Surf, আনটো Nirma। বিহুৰ নামত, ৰেপৰ নামত খিচিৰী গানটোত নিৰমাৰ সেই পুৰণি এডটোৰ কিয়দংশই অলপ নস্তালজিক কৰি পেলালে। বছ সিমানেই। এতিয়া সময় এনে যে বাকী কোনেও ৰিস্ক নলয়। গতিকে বিহুৰ সুৰ অ'ৰ পৰা এটুকুৰা ত'ৰ পৰা এটুকুৰা আনি, নিৰমা এডটোৰ কথা-সুৰো জোৰা লগাই মানুহে মাঘ বিহুৰ পৰা পূৰা অহা বছৰ নৱেম্বৰত নতুন গান অহালৈকে শুনি শুনি আমনি নলগাকৈ (বা কাৰোবাৰ লাগিলেও বেফিকিৰকৈ) বজাই থাকিব পৰাকৈ গান বনাই দেখুৱাইছে গায়কজনে।
এইটোকে লৈ মানুহ ভাগ-ভাগ হৈছে। খেনোৱে গানটোক বেয়া পাইছে, খেনোৱে গানটোক বেয়া পোৱাবোৰক বেয়া পাইছে। আমি পিছে মানুহবোৰক বেয়া পোৱাত নাই। পছন্দ অপনা অপনা। তথাপিও ভাৱ হয়, যোৱা বছৰ ডিস্কো ভন্টি শুনি ভালপোৱা মানুহে কিন্তু এইবাৰ এইটো গান বেয়া পালে নহব। একেই বিহুৰ সুৰ, কথা। আৎচা, মানুহে দুয়োটা গান কিয় ভাল পাইছে? আছে, কাৰণ আছে। খুহুটীয়া কথা, বিহুৰ সেই মনজুৰোৱা চিৰ নতুন সুৰবোৰ, গায়কৰ জোচ- দেখি-শুনি একদম গা নাচি উঠো- উঠো কৰে। সংস্কৃতিক লৈ চিন্তান্বিত সচেতনসকলে বেয়া পাই লাভ নাই। তাৰ জৱাব দিব পৰাকৈ, ৰিস্ক লব পৰাকৈ গান মানুহৰ কাণত পৰাহি নাই (যদি আছেও)।
তথাপিও ডিস্কো ভন্টি শুনিলে টিঙিচকৈ খংটো উঠে। নতুনটোও তথৈবচ। গানৰ গ-টোও নাজানো। গতিকে সংস্কৃতিৰ আধা খালে বুলি ভাবি বেয়া পোৱাৰ প্ৰশ্নই নুঠে। পিছে গানকেইটা ভালপোৱা, বেয়াপোৱা, বেয়াপোৱাসকলক বেয়াপোৱাসকলক সুধিব বিচাৰিছো আপোনালোকে গানকেইটাৰ কথাবোৰলৈ মন কৰিছেনে? নিজে যুগৰ সৈতে মিলিব গৈ বিহুৱা ডেকাৰ সলনি ৰেপাৰ হৈ পৰা গায়কে নিজৰ ভালপোৱা ছোৱালীজনীক জিনছ পেন্ট পিন্ধিবলৈ নিদিয়ে, ডিস্কো নাচিবলৈ নিদিয়ে। কলেজলৈ গৈ ইংৰাজী শিকিছে বুলি হীনমন্যতা, ল'ৰাৰ লগত প্ৰেম কৰিছে বুলি দূৰৰ পৰাই সন্দেহ।গানৰ শেষত একদম মেখেলা-চাদৰ পিন্ধাই প্ৰেমিকাক বিহু নাচিবলৈ উলিয়াই আনি ok বুলি এটা বঢ়িয়াকৈ বৃদ্ধাংগুষ্ঠ প্ৰদৰ্শন।
পিছে আমাৰ ৰেপাৰৰ কথাবোৰ, সুৰবোৰ, পোছাকযোৰ ভন্টিজনীৰ শুনিবলৈ, দেখিবলৈ ভাল লাগে নে নেলাগে কোনে জানে? কেনেকৈ জানিব? :p সেইবোৰ জনাবলৈ কোনে ৰিস্ক ল'ব!
এতিয়া আহো দ্বিতীয় গানটোলৈ। গানটোত সহজ-সৰল গাঁৱলীয়া ডেকাজনৰ মাজত বহুতে নিজক বিচাৰি পাব। বা নাপালেও বিচাৰি চাবৰ যত্ন কৰিব। আগৰ বিহুনামত বিহুৱা ডেকাই গাইছিল 'পাহাৰ বগাই-বগাই কপৌফুল আনি দিম'। যুগ সলনি হৈছে। নতুন গানটোৰ ডেকাই সেয়ে এতিয়া গাইছে প্ৰেমিকাক ফেয়াৰ এণ্ড লাভলী আৰু নিৰমা আনি দিয়াৰ কথা। পিছে প্ৰেমিকা কিন্তু সলনি হ'লে নহব দেই। (সেই ব'ৰ'লিন, এছপ'লিন কিয় এৰিলি? ৰ ক্ষোভটো আছেই চাগে)।মণিছালৰ গুটি লগাই, হালধি-জেতুকা সানি, মেখেলা-চাদৰ পিন্ধি লুথুপথুপীয়া হৈ প্ৰেমিকা এটা fixed ধাৰণাত মিউজিয়ামৰ বস্তু হৈ হ'লেও সোমাই থাকিব লাগিব। এনে কথাবোৰেৰে বজাৰ দখল কৰিবলৈ সহজ। বিহুৰ স্বকীয়তাত আঘাত পৰিছে বুলি ভবাসকল বা নাই পৰা বুলি ভবাসকলৰো তাক লৈ মাথা মৰাৰ দৰকাৰেই বা কি?
কথা হ'ল গানবোৰত এই subtle ৰূপত সোমাই থকা mysoginist মানসিকতাৰ, সৰলতাৰ নামত ছোৱালীবোৰৰ প্ৰতি ল'ৰাৰ অভিভাৱকত্বৰ সুৰক প্ৰদান কৰা স্বীকৃতি আদিৰ কথা পাতিব পাৰি নে নোৱাৰি? নে সেয়া অতি নাৰীবাদ কিম্বা জাতীয়তাবাদলৈ ভাবুকি? নে এনেয়ে ৰজনীগন্ধা, বিমল চোবোৱা ধৰণৰ টাইম পাছ?

Monday, 2 January 2017

স্পটলাইট



স্পটলাইট

-সুজাতা হাতীবৰুৱা


পাপৰি মেধিৰ নাটক 'স্পটলাইট' চালোঁ অলপতে মালিগাঁৱৰ ৰং ভৱনত মানুহৰ শৰীৰৰ আকাৰ-আকৃতিত অসন্তুষ্ট হৈ কৰা চৰ্চা, অৱহেলা, তাকে লৈ হঁহা ( body shaming), কৌতুক বনাই বিলাই ফুৰা আদি সচৰাচৰ ঘটি থকা, নিৰ্দোষ ধেমালি যেন লগা কথা-কান্ডবোৰে কাৰোবাৰ জীৱন যে কিমান দুৰ্বিসহ কৰি তুলিব পাৰে তাৰ সুন্দৰ বৰ্ণনা আছে নাটকখনিত
পুৰুষ-মহিলা প্ৰায় সকলোৱেই এতিয়া একোটা standard শৰীৰৰ আকাৰৰ সপোনত বন্দী। কোনোবাই বিয়া 'বৰ বাবে, কোনোবাই মডেল-অভিনয় বা আন কিবা পেছাৰ আশাত। সেই সপোন খেদি খেদি গৈ নোপোৱাসকলৰ কথা োনে শুনে? বা কেতিয়াও সেই সপোন নেদেখাসকলকো দেখিবলৈ বাধ্য কৰাবলৈ বিচাৰিলে কেনে লাগে? কোনে নিৰ্ধাৰণ কৰে সময় বিশেষে, ঠাই বিশেষে, লিংগ বিশেষে মানুহৰ শৰীৰৰ ৰুপ-বৰ্ণ, অংগ-প্ৰত্যংগৰ আকাৰ বা চমুকৈ সৌন্দৰ্যৰ ধাৰণা? বাস্তৱৰ যেন লগা বহুকেইটা চৰিত্ৰ (চৰিত্ৰ নহয় যেনে বিভিন্ন অৱস্থান প্ৰতিনিধিত্ব কৰি থকা বিভিন্ন কণ্ঠ) অকণো জড়তা নোহোৱাকৈ দৰ্শকক এই প্ৰশ্নসমূহৰ সন্মুখীন কৰালে। মনটো বেয়া লগাই দিলে, হহুঁৱালে, ভাবিবলৈ, হাত চাপৰি বজাবলৈ বাধ্য কৰালে।
আচৰিতধৰণে হল ভৰ্তি দৰ্শকৰ কাৰো বুজিবলৈ অসুবিধা নহ' নাটকখন। নাটকৰ দৰে কলাক সমাজৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাত নাট্যকাৰ, উপস্থাপনৰ বাবে পৰিচালক সফল। এক শক্তিশালী বাৰ্তাৰে, পৰিষ্কাৰ দিশ নিৰ্দেশনাৰে ধনাত্মকভাৱে সমাপ্তি হৈছে। নাটক নাচাই যেন সচৰাচৰ চকুৰ আগৰ মানুহবোৰহে চালোঁ। নাটকখনৰ spiritটো ধৰি ৰখাত আন্তৰিকতাৰে আগ-ভাগ লৈছে অভিনেত্ৰী-অভিনেতাসকলে পৰম সজীৱতাৰে।
নাটকখনিৰ জুমুঠি বিশিষ্ট লেখিকা অৰূপা পটংগীয়া কলিতাৰ দুটা গল্প৷ নাট্যকাৰ পাপৰি মেধিয়ে জনোৱা মতে ফেইচবুকত নন্দিতা তালুকদাৰৰ লক্ষী চৰিত্ৰৰ ওপৰত দিয়া এক ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতাৰ আপডেটৰ পৰাও তেওঁ আইডিয়া লৈছে। কিছু তাত্বিক সহায় লৈছে নাওমি ওল্ফৰ বিখ্যাত The Beauty Myth নামৰ গ্ৰন্থৰ পৰা, TED talks সমূহৰ পৰা। আচৰিত ধৰণে বহুকেইটা দিশৰ পৰা সৌন্দৰ্যৰ ধাৰণাক লৈ কথাবোৰ এখন পাৰ্লাৰত গৈ আলোচিত হৈছে যদিও, আৰু পুৰুষতান্ত্ৰিক সমাজৰ, নব্য-উদাৰতাবাদৰ imposition, নতুন নতুন পেছা আদিৰ কথা (আনকি এখন বিউটি পাৰ্লাৰৰ প্ৰাসংগিকতা) আহিছে যদিও নাট্যকাৰে 'তো খোকোজা নলগাকৈ, নাটকখনক শ্ল'গানধৰ্মিতাৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিব পাৰিছে। সৌন্দৰ্যচৰ্চাকো এক কলা হিচাপে যিদৰে দেখুৱাইছে সেইদৰে মানুহৰ নিজা নিজা সৌন্দৰ্য বা শৰীৰক লৈ ওপজা হীনমন্যতা ভিত্তিহীন বুলিও কৈছে।
ভাল লাগিল এই কাৰণেও যে এনে এটা জীৱন্ত বিষয়ৰ তাত্বিক বিশ্লেষণো যে সৰল ভাৱে উপস্থাপন কৰিব পাৰি তাক প্ৰমাণ কৰি দেখুওৱাবাবে। অন্ততঃ নাটকখন চাবলৈ লোৱাৰ আৰম্ভণিতে পৰিচালকে দৰ্শকক "এইখন অলপ বেলেগ নাটক বনাইছো। আপোনালোকে অলপ বেলেগকৈ চাব" জাতীয় নিৰ্দেশনা দিয়াৰ প্ৰয়োজন হোৱা নাছিল
মই নিশ্চিত নাটকখন চাই অহা কোনো দৰ্শকে আৰু শৰীৰক লৈ আৰু বিউটি পাৰ্লাৰ যোৱাক লৈও কৌতুক নকৰে