ত্ৰিপুৰাৰ নিৰ্বাচনী ফলাফল আৰু অসমত বাওঁ সম্ভাৱনা

ত্ৰিপুৰাৰ নিৰ্বাচনী ফলাফলত সিমান দুখী বা আচৰিত হোৱা নাই।যিমান ভাল হলেও একঘেয়ামিতা মানুহৰ পছন্দৰ বিষয় নহয়। ভাৰতৰ দৰে সামন্তীয় আৰু বুৰ্জোৱা বৈশিষ্ট্যৰে ভৰপূৰ গণতন্ত্ৰত তথা ৰাজনৈতিকভাৱে অপৰিপক্ক ভোটাৰৰ বাবে এয়া এক স্বাভাৱিক কথাই। কিন্তু অসমৰ দৰে এখন ৰাজ্যত য'ত জনতাই কেতিয়াও বাওঁ চৰকাৰ এখনৰ সোৱাদ পোৱা নাই, বাওঁ দলসমূহৰ দীৰ্ঘকালীন পৰিকল্পনাক একাষৰীয়া কৰি থৈ হ্ৰস্ৰকালীন হিচাপত অসমত নিৰ্বাচনকেন্দ্ৰিক ৰাজনীতিত এঘড়ী যুঁজি চাব পাৰে।কিন্তু এই ক্ষেত্রত বাওঁ দলসমূহৰ পজিশ্যন সন্তোষজনক নহয়।দলীয় লোকসকল নিৰ্দিষ্ট এক বৃত্তৰ ভিতৰত সোমাই থকা যেন বোধ হয়। সাধাৰণ শ্ৰমজীৱী ৰাইজৰ ওচৰ চাপিবলৈ তেওঁলোকে প্ৰয়াস কৰে ঠিকেই কিন্তু ৰাজনৈতিভাৱে অপৰিপক্ক দুখীয়া মানুহখিনিৰ বাবেও প্ৰলোভনৰ ৰাজনীতিত কংগ্ৰেছ আৰু বিজেপি বা এজিপি বা বিটিএডিৰ এলেকাটোতো বাওঁদলসমূহ ৰাজনৈতিক বিকল্প হিচাপে মূৰ দাঙি উঠিব পৰা নাই। বাঁওদলসমূহে লক্ষ্য কৰি লব লাগিছিল অসমৰ মধ্যবিত্তীয় সমাজখনক। অথচ দুই-এজন নিজে তাত্বিকভাৱে পঢ়ি-বুজি আগবাঢ়ি অহা মানুহৰ বাদে বাওঁদলসমূহৰ আদৰ্শক লৈ প্ৰায়সংখ্যক মধ্যবিত্তীয় লোকেই হয় অজ্ঞ, নহয় বিৰক্ত বা শংকিত। অথচ ভোটকেন্দ্ৰিক ৰাজনীতিত এই অংশটোৰ প্ৰভাৱেই আটাইতকৈ বেছি। বাওঁ দলসমূহে মধ্যবিত্তীয় লোকখিনিৰ মাজলৈ যাওক। তেওঁলোকৰ মাজত বাঁওপন্থাৰ প্ৰতি থকা অজ্ঞতা আৰু অনীহা আঁতৰাওক। এইক্ষেত্ৰত বাওঁদলীয় লোকসকলক কেতিয়াবা অসুৰক্ষিত আৰু আত্মবিশ্বাসহীন অথবা কেতিয়াবা উচ্চাত্মিকাবোধত ভোগা যেন লাগে।তাৰোপৰি মধ্যবিত্তীয় সমাজত ব্যাপকৰূপত চলি থকা মিথবোৰ যেনে- বাওঁ দলৰ চৰকাৰ গঠন হ'লেই ভাৰত কমিউনিষ্ট দেশ হৈ পৰিব আৰু গণতন্ত্ৰৰ অন্ত হৈ 'ষ্টেলিন' বা 'মাওৰ শাসন' আৰম্ভ হ'ব আদিবোৰ দূৰ কৰাৰ চেষ্টা কৰা উচিত। আনহাতে, বৃহৎ পূঁজিবাদী চক্ৰটোৱে বাওঁ দলৰ ৰাজনৈতিক উত্থানৰ সম্ভাৱনীয়তাক লৈ শংকিত নহব, যিমান শংকিত নিম্ন মধ্যবিত্তীয় একো একোজন ব্যক্তিৰ মনত তেওঁলোকৰ হাতৰ নূন্যতম সম্পদ ৰাষ্ট্ৰৰ হাতত হেৰুৱাব লাগিব বুলি শিকাই দিলে হ'ব।

সঁচা কথা ক'বলৈ গ'লে পাঁচশ টকীয়া নোট এটা পালে পিছদিনা যিকোনো দলৰ সমৰ্থনত ভোট দিবলৈ যোৱা (বা বাধ্য হোৱা) দুখীয়া মানুহখিনিৰ মাজত সোমাই আত্মসন্তুষ্টি লোৱা বাওঁদলসমূহে সেইখিনি মানুহ যি পাঁচশ -হেজাৰ টকাত নিজৰ ভোট বিক্ৰী নকৰিলেও লাখ টকাৰ ঠিকাৰ লোভত বা পৰম্পৰা আৰু ঐতিহ্যৰ মোহত নিজৰ ভোট সলাবলৈ কেৰেপ নকৰে; দৈনন্দিন জীৱন যাত্ৰাত ব্যতিব্যস্ত হৈ থাকোতে বৰ বেছি পঢ়া-শুনা কৰিবলৈ যাৰ সময় আৰু ইচ্ছা নাথাকে;সেইসকলৰ মনস্তত্ব অধ্যয়ন কৰাৰ প্ৰয়োজন।বাওঁদলসমূহে আকৰ্ষণ কৰিব নোৱাৰা অথচ চৰকাৰৰ বৰ্তমানৰ কাৰ্যকলাপত অসন্তুষ্ট উদাৰমনা মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীটোৰ বাবে কোনো উপযুক্ত আন বিকল্প নাথাকিলে পুনৰ ভোট দিয়াৰ সময়ত প্ৰধান দলসমূহৰ মাজত তুলনা কৰিয়েই ভোট দিব লাগিব।

জনজাতীয় পৰিচয়ৰ ৰাজনীতিক লৈ বাওঁদলসমূহৰ কৌশল বা স্থিতি কি এইটো পৰিষ্কাৰ কৰাৰো দৰকাৰ। কিয় পাহাৰীয়াই হওক কিম্বা ভৈয়ামৰ; জনজাতীয় লোকৰ মাজত তেওঁ লোক সোমাব পৰা নাই? কিয় বাওঁপন্থী চিন্তাৰ লগত খাপ খাই পৰা জনজাতীয় বৈশিষ্ট্যখিনিক capitalise কৰি ৰাজনীতিত তাৰ সদব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাই? শ্ৰেণী প্ৰশ্ন সমূহৰ ব্যতিৰেকে বৰ্ণ ব্যৱস্থাশূণ্য জনজাতীয় সমাজত নাৰীৰ অৱস্থান (ৰোমাণ্টিকতা পৰিহাৰ কৰিও); উদাৰীকৰণ আৰু নব্য উপনিবেশবাদৰ হাতোৰাৰ সন্মুখীন হোৱা উমৈহতীয়া সম্পদৰ ধাৰণা; উত্তৰ ভাৰতকেন্দ্ৰিক সাংস্কৃতিক আধিপত্য বাদ আদি বিষয়সমূহ লৈ বাওঁ কেডাৰসকলে ফিল্ডত জনজাতীয় লোকৰ সৈতে আলোচনা ত বহিছেনে?( অৱশ্যে এটা প্ৰশ্ন এইখিনিতে মনলৈ আহিছে। জনজাতীয় সমাজতো মহিলাৰ সিদ্ধান্ত নিৰ্ণয়ৰ সম অধিকাৰক লৈ জনজাতীয় লোক বিশেষকৈ পুৰুষ সকল উৎসাহী হয়নে? শেহতীয়া নাগালেণ্ড আৰু মেঘালয়ৰ নিৰ্বাচনী ফলাফল এই ক্ষেত্রত এক বিড়ম্বনা)।

আকৌ GLP আৰু Neo Liberalism ৰ যুগত অকল পুৰণা পদ্ধতিৰে macro স্তৰত গালি পাৰিয়েই দায়িত্ব সামৰিলে নহ'ব। বৰ্তমানৰ আৰ্থিক ব্যৱস্থাৰ micro realityবোৰো উপেক্ষা কৰিব পাৰি নে? আজিৰ দিনত, য'ত বিশেষকৈ নিম্ন মধ্য বিত্তীয় পৰিয়ালৰ শিক্ষিত নিবনুৱা সকলে সংস্থাপনৰ বাবে হাহাকাৰ কৰি ফুৰিবলগীয়া হৈছে; বাওঁ কেডাৰসকলে সমবায় আন্দোলন আৰম্ভ কৰিব পাৰে। ক'বলৈ বেয়া যদিও সঁচাটো হ'ল নিজৰ কোনো উপাৰ্জনৰ বাট নিবিচাৰি কেৱল ৰাস্তাত চিঞৰিলেই মানুহ পতিয়ন নাযায়। পেটৰ ভাতমুঠি মোকলাবলৈ হাতে-কামে কৰা কামেৰেহে মানুহক আকৰ্ষণ কৰিব পাৰি। সমবায়ৰ ধাৰণাটো যে প্ৰচলিত ব্যৱস্থালৈ এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হ'ব পাৰে তাক জানিবলৈ বেছি দূৰলৈ যাবই নালাগে। কোটি কোটি টকীয়া দূৰ্নীতিৰ আন হেজাৰটা কথা বাদ দি চৰকাৰে কাজিৰঙা অৰ্কিড উদ্যানখনৰ পিছত লাগি থকা কথাই তাৰ প্ৰমাণ।অথচ অখিল গগৈৰ সাত শতৰুৱেও সেই উদ্যান খনৰ আঁৰৰ সমবায় সমিতিখনৰ কামৰ প্ৰশংসা কৰিবলৈ বাধ্য। কেৰালাতো বোধহয় সমবায়কেন্দ্ৰিক আন্দোলন এক বিশেষ শক্তি শাসনাধিস্থ দলটোৰ বাবে।

(Published in Asomiya Khobor,2018)

The Solo Trip to Eastern Bhutan on 30 December,2017

ভূটানলৈ যোৱাৰ ইচ্ছা আছিল তাকো অকলে মোৰ স্কুটাৰখনত। গুগল মেপ আৰু সহকৰ্মীৰ মুখত শুনি ভাবিলো যাওঁ আৰু। আইটি মানে মোৰ স্কুটাৰখন আৰু মই ঠিকে-ঠাকে থাকোতেই :) কালি পুৱাই ওলাম বুলি ভাবিছিলো যদিও গাটো সামান্য জ্বৰ জ্বৰ লগাত আৰু সকলো যাৱতীয় বয়-বস্তু গোটাই মেলি খাই-বৈ ওলাওতে দহ বাজিল। মনত অলপ চিন্তা হৈছিল কাৰণ মেপ চাই দূৰত্ব মানে মই কিমান দূৰলৈ যাম ঠিৰাং কৰিব পৰা নাছিলোঁ। তথাপি মনত ঠিক কৰি লৈছিলো যে অন্ততঃ ছয় বজালৈ প্ৰায় অহা-যোৱা কৰা ঠাই ৰঙিয়া পালেও হ'ব।

ৰঙিয়া পোৱালৈকে ৰাস্তাটোৰ প্ৰতিটো চুক-কোণ চিনাকি বাবেই বেগেৰেই আহিলো। মাজতে বাটত তেল ভৰালো আৰু চকা দুটা চেক কৰোৱাই ল'লোঁ। আইটিৰ তিনি বছৰ হ'বৰ হ'ল। ৰাস্তাত তাই মোৰ খুব ভাল সংগী।ৰঙিয়াত চাহ-তাহ খালো, অলপ খোৱা-বস্তু ল'লো। সহকৰ্মী অবিনাশক সবিশেষ সুধিবলৈ ফোন লগালো। পিছে সি গম নাপালে। তাৰ পাছত মানুহক সুধি সুধিয়ে বাট পোনালো ভূটানৰ আটাইতকৈ পুৰণি চহৰ চামড্ৰুপ জংখাৰ অভিমূখে। কামৰূপ পাৰ হৈ বাক্সাত সোমালোঁ। পাৰ হ'লো দ্বাৰকুছি, তামোলপূৰ,জামুগুৰি, কুমাৰীকাটা আদি ঠাই।বাটৰ সৰু সৰু বজাৰবোৰত দখনা বেচি থকা দেখি আছে যদিও আৰু এযোৰ কিনি ল'বলৈ লোভ লাগিছিল যদিও সময় নিমিলাৰ ভয়ত খোৱাৰ আৰু ফটো লোৱাৰ বাহিৰে বেলেগ কাৰণত নৰলোঁ। জনজাতীয় মানুহৰ মাজতো হিন্দুত্ববাদে কেনেকৈ কব্জা কৰি লব ধৰিছে তাৰ প্ৰতিফলন দেখিলো বাটত প্ৰকাণ্ড বেনাৰত বজৰংগ দলত সদস্য ভৰ্তি অভিযানৰ বিজ্ঞাপনত।
BROই বনোৱা ৰাস্তা বহল আৰু প্ৰশস্ত। ট্ৰেফিক নাই। কেৱল বাটে-বাটে থকা স্পীড ব্ৰেকাৰবোৰৰ বাবে মন থাকিলেও বেছি বেগত চলাব নোৱাৰি।

কুমাৰীকাটা পাৰ হৈ বিখ্যাত দৰঙী মেলা। অসম আৰু ভূটানৰ সীমামূৰীয়া ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ বাবে উল্লেখযোগ্য অঞ্চল।তাৰ পাছতে ভূটান। গেইটত যান-বাহন আৰক্ষীৰ পৰা জানিব পাৰিলোঁ মোৰ যিহেতু স্কুটাৰৰ আগফালে নাম্বাৰ প্লেট নাই গতিকে মই ভিতৰলৈ যাব নোৱাৰিম। ভূটানত ট্ৰেফিক আইন যথেষ্ট কঠোৰ আৰু তাৰ পুলিচসকলো নিষ্ঠাৱান। মোক সুধিলে ক'ত যাম? আচলতে মই নিজেও জনা নাছিলো ক'লৈ যাম। মানে বিশেষ এখন ঠাইলৈয়ে যাম বুলি ভৱা নাছিলো। মোক তেওঁলোকে ওচৰৰ বজাৰখনলৈ বাহনখন বাহিৰত থৈ খোজকাঢ়িয়ে চাই আহিবলৈ ক'লে। ইমানদূৰ আহি ভূটানৰ ভিতৰলৈ নোযোৱাকৈ উভতি যাম! নাঃ। তেওঁলোকে ওচৰতে নাম্বাৰপ্লেট বনোৱা দোকানৰ খবৰ দিলে। বছ এশ টকাত দহ মিনিটত মোৰ নাম্বাৰপ্লেট সাজু।তেতিয়া সময় এক বাজিছিল। চামড্ৰুপ জংখাৰ ভূটানৰ এখন জিলা। আৰু মই প্ৰথমে সোমোৱা ঠাইখন এখন সৰু মৰমলগা পৰিপাটি চহৰ। জিলাৰ সদৰ অফিচো তাতেই। খোজকাঢ়িয়ে বজাৰ এলেকাটো ঘুৰিলো। বয়-বস্তু দুই-এটাও কিনিলোঁ। ভূটান যদিও তাত ভাৰতীয় টকা পূৰামাত্ৰাই চলে। মই দুহাজাৰ টকা দি তেৰশ টকালৈকে খুচুৰা ঘূৰাই পালোঁ। চহৰখনত ভালেকেইখন হোটেল দেখিলোঁ। খোৱাৰ উপৰিও থকাৰো সু-ব্যৱস্থা থকা। চহৰখন এৰি ওপৰলৈ গৈ থাকোতে আৰু ভালেমান ডাঙৰ ডাঙৰ ৰিজৰ্ট দেখা পালোঁ। মানুহৰ ঘৰেই হওক, ৰিজৰ্টেই হওক বা বিশেষকৈ চৰকাৰী অফিচ- আটাইবোৰৰে পাৰম্পৰিক কাৰুকাৰ্য চকুতলগা। আনকি দুটাকৈ বেংক , পুলিচৰ হেডকোৱাৰ্টাৰ (জিলা সদৰ অফিচটোতো নকওৱেই) আদিবোৰো ধুনীয়াকৈ আটোমটোকাৰীকৈ সজোৱা।বেছিভাগ ঘৰ বা দোকানৰ বাহিৰতে ভূটানৰ ৰজা-ৰাণী আৰু কণমানি সন্তানটিৰ সৈতে থকা বিভিন্ন ফটো ডাঙৰকৈ বন্ধাই সজাই থোৱা হয়। ৰজা আৰু ধৰ্মৰ প্ৰতি আনুগত্যৰ এক সংমিশ্ৰণ আছে ভূটানত।মানুহবোৰ শান্ত আৰু হাঁহিমুখীয়া। বেছিভাগেই হিন্দী-ইংৰাজী সলসলীয়াকৈ ক'ব পাৰে। দূৰৰ পাহাৰৰ পৰা অহা বুঢ়া-বুঢ়ীসকলে হিন্দী আৰু ভূটানীজ ভাষা মিহলাই কথা কব পাৰে। দুঘন্টামান কটোৱাৰ পাছত ওপৰলৈ ওলালো। যাবলৈ মন আছিল দেউথাং নামৰ আন এখন চহৰলৈ ওঠৰ কিলোমিটাৰ নিলগৰ। পিছে সময়ৰ কথাও আছিল। ভাবিছিলো অলপ গৈ ঘূৰি আহিম। গৈ গৈ ওপৰত আন এখন গেইট পালোঁ। পেনচিনাং ঠাইখনৰ নাম। তাৰ পৰা ভিতৰৈ সোমাবলৈ পাছ লাগে। দুঘন্টামান সময় লাগিব বুলি ক'লে। ইতিমধ্যেই 3.30 হৈ গৈছিল।অকলে গৈছিলো বাবে উভতি অহাৰ বাদে উপায় নাছিল। ইমিগ্ৰেচন অফিচৰ ৰঙিয়াল পুলিচ এজনে অকলে গৈছো বুলি শুনি ভূটানীজ আৰু হিন্দী মিহলি ভাষাৰে মোক ধেমালিতে বুজাবলৈ ক'লে যে মই আচলতে পাহাৰৰ এঁকা-বেঁকা ৰাস্তাত কাৰোবাৰ বাইকৰ পিছফালে উঠি আহিলেহে বেছি মজা লাগিলহেঁতেন :D
গেইটখন থাকি ভালেই হ'ল। মোক ৰখাবলৈ এটা অজুহাত পালোঁ। নহলে মনটোৱেচোন ওপৰলৈ গৈ থাকিবলৈকে বিচাৰিছিল। উলটি আহিলোঁ পুনৰ তললৈ। যাওঁতে তলত বাদ্যযন্ত্ৰৰে সৈতে সংগীত শুনি গৈছিলো এঠাইত। তাতে সোমালো। জিলা সদৰ অফিচ। 31 তাৰিখৰ পৰা এসপ্তাহমান ধৰি চলিবলগা এক পূজা ৰ বাবে ৰিহাৰ্চেল চলি আছিল। এক উৎসৱেই আৰু। তাত থকা গৃহ আৰক্ষীকেইজনে গুৱাহাটীৰ পৰা অকলে যোৱা বুলি শুনি আচৰিত হৈছিল আৰু কাইলৈও আহিবলৈ দঢ়াই-দঢ়াই মাতিছিল। মই বোলো আজি আহি কাইলৈ আকৌ আহিব নোৱাৰো। কিন্তু অহা বছৰ আহিম এই সময়তে বুলি কৈ বিদায় ল'লোঁ।

ভূটানৰ পৰা ওলোৱাৰ আগে আগে পেট্ৰল ডিপোত তেল ভৰাবলৈ গ'লো। লিটাৰত মাত্ৰ পঞ্চাশ টকাত পেট্ৰোল!
ৰাস্তাত মাজে মাজে ফটো লৈ লৈ আৰু অলপ অলপ ৰৈ ৰৈ আহিছিলো। লগত আছিল আইটি আৰু আকাশৰ জোনজনী। পাঁচ বজাৰ ঠিক পিছতে ৰঙিয়া আহি পালোঁ। আন্ধাৰ আৰু কুঁৱলী আছিল যদিও চিনাকি ৰাস্তা।চাৰে ছয় বজাত ঘৰ সোমাই মোৰ চাৰে আঠ ঘন্টীয়া যাত্ৰাৰ সফল সামৰণি মাৰিলোঁ। সাধাৰণতে শুই থকা সময়খিনিৰ বাহিৰে কেৱল ক্লাছত পঢ়াই থকা সময়খিনিত মোৰ মন-মগজুত আৰু একো টেনশ্যন নাথাকে।আজিৰ এই সমস্ত সময়খিনিও প্ৰায় টেনশ্যন শূণ্যভাৱে ক'ব নোৱাৰাকৈয়ে পাৰ হৈ গ'ল। কেৱল গোটেই ৰাস্তাটোত সকলোৱে একেটা কথাকে বাৰে-বাৰে আমনি লগাকৈ সুধি থাকিল- "স্কুটাৰত আৰু তাকো সঁচাই একদম অকলে আহিছো নেকি?"
মোৰ বোধেৰে এই প্ৰশ্নটো এৰাই চলিবলৈ ছোৱালীবোৰেও বাইকেৰে অকলে ঠাই explore কৰিব পাৰে- এইটো প্ৰমাণ কৰি থকা উচিত। লগতে ভাবিছো, ভূটানৰ দৰেই বাকী সকলোবোৰ চুবুৰীয়া দেশৰ লগতেই যদি ভাৰতৰ সীমাক লৈ একে সহজ সম্পৰ্ক হ'লহেঁতেন!